Rekenkamer: informatiebeveiliging overheid rammelt

Op maar liefst 8 ministeries schiet de informatiebeveiliging tekort. Ook de Tweede Kamer, die in maart van dit jaar nog werd gegijzeld door zogeheten ransomsoftware, heeft de boel niet op orde. De Rekenkamer heeft de verantwoordelijken daarop aangesproken, maar onder andere de ministers Kamp (Economische Zaken), Schippers (Volksgezondheid) en Hennis (Defensie) zeggen zich niet in de kritiek te herkennen. ,,Dat vind ik zorgelijk”, aldus Rekenkamerpresident Arno Visser vanochtend tijdens een toelichting.

Volgens Visser is de afspraak bij de overheid dat informatiebeveiliging een centrale taak is, ook als taken belegd zijn bij diensten en agentschappen. ,,Het is chefsache, dat is duidelijk”, zegt hij. ,,Maar men houdt er zich niet aan.”

De Rekenkamer wil uit veiligheidsoverwegingen niet zeggen welke systemen precies zijn onderzocht. Wel wijst zij er in algemene zin op dat systemen cruciaal kunnen zijn en dat een inbraak of lek een groot risico voor de gebruikers vormt. Als voorbeeld van dergelijke kritieke systemen noemt de Rekenkamer de basisregistratie met vreemdelingengegevens of strafrechtgegevens van mensen, systemen voor telebankieren of de verstrekking van subsidies.

Opvallend is dat de systemen die de Rekenkamer al in 2015 onder de loep nam inmiddels beter zijn beveiligd. De systemen die voor het eerst zijn onderzocht doen het ‘aanzienlijk slechter’. 

De Rekenkamer heeft in totaal 36 onvolkomenheden vastgesteld, iets meer dan vorig jaar. De meeste houden verband met ict- of personeelsproblemen. De Rekenkamer waarschuwt dat een aantal grote reorganisaties, onder meer bij de politie en het UWV, een wissel trekken op het personeel.

De werkdruk onder ambtenaren is hoog en voor cruciale functies is te weinig personeel beschikbaar. De dienstverlening van de overheid dreigt daarmee in gevaar te komen, aldus Visser. Tegelijkertijd moeten de komende jaren volgens planning nog 9000 voltijdsbanen bij het Rijk worden geschrapt, op een totaal van 109.000 medewerkers.

Terugkerend kritiekpunt is de doelmatigheid van besteed belastinggeld. Visser: ,,Net als voorgaande jaren is er weinig zicht op resultaten. Daardoor blijft onduidelijk of burgers waar voor hun geld krijgen.” In het oog springend voorbeeld is de invoering van het passend onderwijs, waardoor kwetsbare leerlingen met wat ondersteuning naar een gewone school kunnen gaan. Hier is in 2016 2,4 miljard euro voor uitgetrokken.

In de verantwoordingsstukken van het ministerie van Onderwijs staat echter weinig informatie, stelt de Rekenkamer. ,,Hoeveel leerlingen krijgen ondersteuning en hoeveel zouden het er moeten zijn? Het enige dat we kunnen vaststellen is dat het er minder zijn dan bij de invoering van het passend onderwijs. Maar waarom is dat? Dit is een opmerkelijke conclusie die haaks staat op wat de kamer gevraagd heeft.”