'Sorry' is niet genoeg voor de Belastingdienst

Een commissie onder leiding van oud-minister Donner deed onderzoek naar 302 ouders die valselijk werden beschuldigd van fraude met kinderopvangtoeslag. Het gaat om één onderzoek van een speciaal fraudeteam van de Belastingdienst dat onderzoek deed naar een Eindhovens gastouderbureau. De ouders moesten ten onrechte duizenden euro's terugbetalen en velen kwamen daardoor in grote problemen. Volgens de commissie gingen ambtenaren daarbij hun boekje te buiten.

Dat kon gebeuren doordat de Belastingdienst - nadat er in 2013 grootschalige fraude met toeslagen door Bulgaarse bendes werd ontdekt - veel strenger ging controleren. Zó streng, dat volgens Donner sprake was van 'institutionele vooringenomenheid': ambtenaren gingen er bij voorbaat al van uit dat mensen fraudeerden. Vervolgens moesten zij enorme sommen geld terugbetalen, werd het bijna onmogelijk gemaakt om bewijsstukken in te leveren die het tegendeel konden aantonen, werden beslistermijnen overschreden en werden interne afspraken bij de Belastingdienst overtreden. En volgens de commissie gaat het naast de gedupeerden in deze casus waarschijnlijk nog om duizenden andere huishoudens.

Het kabinet komt nu met schadevergoeding. Dat is niet meer dan terecht. Maar daar kan het niet bij blijven. Er is iets goed mis dat de Belastingdienst zich zó lang onaantastbaar kon wanen. Zelfs toen al bekend was dat veel ouders ten onrechte werden opgejaagd (er waren ook enkele ouders die wel fraudeerden), werd het beleid niet bijgesteld. Juist in de werkwijze van een instantie met zulke verregaande bevoegdheden als de Belastingdienst zouden voldoende controlemechanismes moeten zitten om te checken of die bevoegdheden rechtmatig worden ingezet. Nu werd daar pas naar gekeken na publiciteit. Verantwoordelijk staatssecretaris Snel (Financiën) moet dan ook meer doen dan alleen excuses aanbieden. Hij moet de cultuur bij de dienst veranderen en desnoods de bezem er doorheen halen.