Unicum: BBB als eerste partij ooit grootste in alle provincies geworden

Tot de laatste stemmen waren geteld, was het donderdagavond spannend in de provincie Utrecht. Maar kort voor middernacht was ook de uitslag in Veenendaal bekend. De BBB haalde in de derde gemeente van de provincie Utrecht voldoende stemmen om GroenLinks voorbij te streven.

Dat Caroline van der Plas met BBB in een klap in álle provincies de grootste is geworden, is een unicum. Nooit eerder stond een partij in heel Nederland op nummer één bij de Provinciale Statenverkiezingen, bevestigt Bert van den Braak, als bijzonder hoogleraar parlementaire geschiedenis aan de Universiteit Maastricht.

,,In het verleden is de KVP (voorloper van CDA) wel heel groot geweest, maar die waren dan weer niet de grootste in Friesland. Net als dat de PvdA ook in veel provincies won, maar dan niet in Brabant. Dus je kunt wel zeggen dat dit bijzonder is”, zegt Van den Braak tegen deze site.

De megawinst van BBB is volgens meerdere kopstukken uit de politiek een signaal uit de samenleving. ,,Ik trek het me wel aan,’’ zei minister van Justitie Dilan Yesilgöz (VVD) vlak voor de ministerraad. Volgens Yesilgöz moet het kabinet kijken wat er achter die stem zit, en wat de motivatie van de kiezer was. ,,Ik denk dat wij als kabinet moeten bezinnen, moeten kijken: wat is hier gebeurd, wat is er gezegd en hoe moeten we ermee omgaan.”

Haar partijgenoot Christianne van der Wal gaat over het stikstofdossier, dat een grote rol speelde bij de verkiezingen. ,,De kiezer heeft gesproken”, zegt Van der Wal. ,,Het laat zien dat er grote zorgen zijn.” De bewindsvrouw kreeg harde kritiek toen zij in eerste instantie aangaf dat het stikstofbeleid ondanks de uitslag gewoon door moet gaan. Maar ‘de zorgen snap ik’, zegt Van der Wal.

,,Het is een heel duidelijke schreeuw naar de politiek,’’ zei premier Mark Rutte gisteren tegen ANP. De VVD-voorman spreekt van ‘een zeer relevant signaal’ van de kiezer. Toch is Rutte nog niet duidelijk genoeg hoe hij die schreeuw dan moet interpreteren. Daarvoor zegt hij echt meer tijd nodig te hebben. Zestien uur na de eerste uitslagen vindt hij veel te vroeg voor een ‘voldragen analyse’.

De Provinciale Staten kiezen straks ook de Eerste Kamer, waar de coalitie nog meer zetels zal verliezen. Het zal ingewikkelder worden om steun te krijgen voor wetsvoorstellen die voorliggen, erkent Yesilgöz. Het kabinet moet op zoek naar meerderheden in de senaat.

Met de winst moet BBB heel wat zetels vullen in alle provincies en in de Tweede Kamer. Bij andere partijen die zo snel groeiden, leidde dat al snel tot ongelukken. De spectaculaire BBB-winst wordt dan ook bij andere partijen met scepsis bekeken. Wéér groeit een nieuwe partij explosief. Vooral omdat kiezers een proteststem afgaven, zo peilde onderzoeksbureau Ipsos. Eerder bij de LPF, en vier jaar geleden bij Forum voor Democratie, zakte de boel na een snelle opmars snel weer in elkaar. In een exclusief interview blikt ze terug op de zege.

Bekijk hier hoe de BBB euforisch de uitslagenavond beleefde in het Overijsselse Bathmen: