,,Ik ga voor alle 149 Kamerleden voorzitter zijn", zei Bergkamp in haar dankwoord. Ze bedankte ook Arib, die ‘keihard voor het parlement’ heeft gewerkt. Met de verkiezing van Bergkamp, die 74 stemmen kreeg, komt er een einde aan de vijf jaar durende termijn van Arib, die sinds 2016 voorzitter was. Bergkamp zit sinds 2012 in de Tweede Kamer. In het debat, dat aan de schriftelijke en geheime stemming vooraf ging, zei Bergkamp vooral een onafhankelijk Kamervoorzitter te willen zijn en ‘partijpolitiek kleurenblind’. ,,Ik sta hier namens de firma-Bergkamp, niet namens D66.”

Bergkamp noemde zichzelf ‘geen lammetje, maar ook geen leeuw’. ,,Ik zit er tussenin. Hoewel mijn dochtertje soms zegt dat mijn haar eruit ziet als dat van een leeuw.” Ze noemde haar ervaring in eerdere functies, ook met het voorzitten van vergaderingen. ,,Maar ik zal me, zoals elke nieuwe voorzitter, wel moeten inwerken. Het Kamervoorzitterschap is de Champions League.” 

Bergkamp zei onder andere meer oog te willen hebben voor de minderheid in de Kamer, vooral als die wil debatteren over een actueel onderwerp en een Kamermeerderheid dat blokkeert. ,,We zijn allemaal niet tevreden over hoe het nu gaat”, stelde Bergkamp. Zij wil ook dat er in commissievergaderingen meer ruimte op de agenda komt voor spoedeisende debatten.

Ook wil ze dat Kamerleden meer ruimte krijgen voor de behandeling van wetsvoorstellen en is ze voorstander van meer digitaal vergaderen. Toen heel Nederland moest thuiswerken, werkte de Eerste Kamer digitaal verder. In de Tweede Kamer gebeurde dat niet. ,,Ik ben voor een digitaal quorum (minimale aanwezigheid van Kamerleden om een debat te kunnen beginnen, red.), maar het is belangrijk dat er ook vanuit de Kamer een zetje wordt gegeven om verder te digitaliseren.”

Bergkamp en Bosma daagden Arib uit, die de afgelopen jaren uitgroeide tot een boegbeeld van de Tweede Kamer. Arib kreeg 38 stemmen. Bosma kreeg er 27; hij was bij voorbaat kansloos. Hij is van de PVV, een partij die pleit voor ‘minder Marokkanen’ en weinig respect voor de rechtsstaat toont. Dat PVV-leider Geert Wilders de Kamer ooit een ‘nepparlement’ noemde, werd door meerdere Kamerleden gememoreerd. Sommige Kamerleden lieten al in het debat weten onmogelijk op Bosma te kunnen stemmen.

Toen het in het zeven uur durende debat Bosma’s beurt was zijn kandidatuur te verdedigen, zei hij bang te zijn dat de Kamer al heel lang op een ‘trein richting irrelevantie’ zit. Volgens hem heeft de Kamer door dichtgetimmerde regeerakkoorden weinig meer te zeggen. ,,Alsof het kabinet een briefje stuurt met ‘geachte Kamer, de komende jaren hebben jullie niks meer in te brengen, groetjes kabinet’.” Hij wilde zich vooral inzetten om de informatievoorziening aan het parlement te verbeteren. De plicht om informatie te verschaffen aan de Tweede Kamer, zoals dat in artikel 68 van de Grondwet is geregeld, stelt volgens Bosma nu ‘bitterweinig voor’.

Voorafgaand aan de verkiezing voor de nieuwe Kamervoorzitter spraken wij de drie kandidaten:

Ook Arib stelde dat zij de afgelopen jaren het kabinet meermaals aansprak op het ontbreken van ‘juiste, volledige en tijdige’ informatie aan de Kamer. ,,Dat heb ik publiekelijk gedaan, maar ik heb ook venijnige brieven geschreven, vervelende brieven, naar de minister-president en de ministers.” Ook zei ze ‘de telefoon te pakken’ als een bewindspersoon op tv of in de krant met nieuws komt dat de Kamer als eerste zou moeten weten. ,,Dat zal ik blijven doen.” Die kans krijgt ze niet meer.

De nieuwe Kamervoorzitter moet volgens de Kamer sterker opkomen voor het parlement, zo bleek tijdens het debat. Kamerleden willen dat de Kamervoorzitter ervoor zorgt dat het kabinet de Kamer op tijd informeert, dat er meer ruimte is voor macht en tegenmacht en meer oog voor het welzijn van Kamerleden, bijvoorbeeld door nachtelijke debatten te beperken.

In het debat klonk kritiek op de manier waarop het kabinet het parlement informeert: vragen die niet of te laat worden beantwoord en ‘vuistdikke dossiers’ die in de nacht voorafgaand aan een debat naar de Kamer worden gestuurd waardoor Kamerleden zich niet goed kunnen voorbereiden. Ook werd van de kandidaat-voorzitters gevraagd hoe zij de orde denken te gaan handhaven in een Kamer waarin nu zeventien fracties zijn vertegenwoordigd.

Bekijk hieronder delen van de bijdrage van Wybren van Haga (FVD) en Renske Leijten (SP):

Forum voor Democratie wilde het liefst dat de nieuwe Kamervoorzitter niet van een coalitiepartij is. Alleen dan, stelde Kamerlid Wybren van Haga, kan dualisme worden bevorderd. Die term slaat op het onderscheid tussen het bestuur (het kabinet) en de volksvertegenwoordiging, die de regering moet controleren. Ook de SP zag daar wel wat in. Volgens Kamerlid Renske Leijten laten Kamerleden uit de coalitie zich de mond snoeren, omdat zij in de coalitie zitten. ,,Zijn wij als parlement nou de macht of de tegenmacht? Ik vind dat wij de macht zijn.”

Leijten memoreerde hoe kritische oppositie-Kamerleden die het woord voerden over zorg tijdens kabinet-Rutte II werden weggezet als ‘kijvende wijven’. ,,Dat stopte pas toen Arib er wat van zei. Maar dat was pas toen de PvdA eigenlijk al uitgespeeld was in de coalitie.”

In het debat waarin gisteren een nieuwe informateur werd aangewezen, ontstond ophef nadat D66-leider Sigrid Kaag bekende dat zij maandag in ‘een persoonlijk gesprek’ tegen VVD-leider Mark Rutte had gezegd dat Bergkamp zich zou kandideren. PVV-leider Geert Wilders zag daar een opzetje in: dat het Kamervoorzitterschap al in achterkamertjes was bekonkeld. ,,Ik zeg: dat stinkt.” Kaag ontkende dat met klem. ,,Ik heb gemeld dat we een kandidaat hebben; het is nog niet bevestigd. Dat was het enige.”

PVV-Kamerlid Gidi Markuszower kwam nog terug op het debat van gisteren. Volgens hem heeft Bergkamp zich gekandideerd na het onderonsje tussen Kaag en Rutte. Hij vreest ‘een tandeloze voorzitter die nederig buigt voor coalitiepartijen’ en riep haar op om zich terug te trekken als kandidaat. Daar wilde Bergkamp niets van weten. ,,Elke functie heb ik gedaan op eigen kracht en dat doe ik nu weer.”

In onze Nieuws Update bespraken we de verkiezing: