Waterschapsverkiezingen op de schop: einde ‘ondemocratische’ boerenzetels in zicht

Elke vier jaar stemmen we voor de 21 waterschappen in ons land. Een deel van de zetels is echter niet vrij verkiesbaar, maar wordt bezet door boeren, bedrijven en natuurorganisaties. In oktober 2020 dienden GroenLinks-Kamerlid Laura Bromet en D66'er Tjeerd de Groot een initiatiefwet in om dat te veranderen. De zogenaamde ‘geborgde zetels’ zijn volgens hen ondemocratisch en belemmeren de besluitvorming in de raden die het waterbeleid van ons land bepalen. 

‘De wetswijziging is bedoeld om het waterschap volledig te democratiseren zodat de gevestigde belangen van de agrarische sector en het bedrijfsleven op een eerlijke wijze tegen nieuw ontstane belangen rondom waterbeheer worden afgewogen’, schreven ze in een toelichting op hun voorstel. Het zou een drastische verandering betekenen in hoe we ons waterbeleid organiseren.

Het voorstel kan op veel weerstand rekenen vanuit de Kamer. VVD, CDA, ChristenUnie, SGP, JA21 en BBB zijn mordicus tegen. Zij vinden dat de geborgde zetels zorgen voor deskundigheid en kennis in de waterschapsbesturen. Daarnaast betalen de geborgde zetelnemers vaak de meeste waterschapsbelasting, en bezitten ze het meeste gebied dat onder het beheer van de waterschappen valt. 

Maar een minimale meerderheid lijkt het voorstel toch te steunen. In een eerder debat over de initiatiefwet zei Kamerlid Barry Madlener nog dat de PVV ‘er neutraal in’ zat, ook al vond de partij ook dat de geborgde zetels ‘Noord-Koreaans aanvoelen’. Inmiddels lijkt hij van gedachten veranderd. ,,Ik verwacht dat de PVV positief zal stemmen’’, deelt Madlener. ,,We vinden het een goed idee om de waterschappen te democratiseren. De geborgde zetels zijn een vreemd concept die naar ons idee niet passen in een democratisch stelsel.’’

De Nederlandse waterschappen staan al langere tijd onder druk. Naast kritiek op de geborgde zetels betwijfelen sommige bewindslieden überhaupt het nut van een apart instituut dat onder andere zaken als waterzuivering en waterpeil reguleert. In het verleden heeft de Kamer al eens opgeroepen de waterschappen op te heffen en hun taak onder te brengen bij de provincie. Dat is niet doorgegaan.

Toch is de taak van het waterschap steeds belangrijker geworden. Door de klimaatverandering kent Nederland steeds langere periodes van droogte en meer hoosbuien met overstromingen als gevolg. Volgens tegenstanders van de geborgde zetels is dit extra reden de gereserveerde plek voor boeren af te schaffen. Zo willen boeren vaak  blijven sproeien in een periode van droogte of het grondwaterpeil laag houden. Voorstanders van de geborgde zetels beargumenteren juist dat boeren ook het meest worden geraakt door de klimaatverandering.

Bekijk hier al onze video’s over de politiek: