Paarse heide in de late zomer van 2020. © Lenneke Lingmont

Sallandse Heuvelrug blijft ‘een vrij droge bult’, maar regen in 2021 heeft de natuur goedgedaan

Een paraplu was de afgelopen weken geen overbodige luxe. Ook de zomer van 2021 is niet de boeken ingegaan als zonovergoten. Balen? Voor natuur op de Sallandse Heuvelrug was dit weer een zegen, na drie droge jaren op rij. ,,Het grondwater diep onder de heuvelrug is weer een beetje aangevuld’’, zegt Rob van Dongen, hydroloog van Staatsbosbeheer.

Paul Nolens 12-01-22, 07:18

Volgens Van Dongen was 2021 een normaal jaar, als het gaat om de hoeveelheid neerslag. De droge jaren daarvoor waren de uitzondering, met een behoorlijke impact op de natuur. ,,Vooral de lange periode van droogte in 2018 heeft de natuur geraakt. Zelfs de droge heide heeft daar last van gehad. En bepaalde soorten bomen hebben dat ook niet overleefd.’’

De hydroloog van Staatsbosbeheer zegt dat het afsterven van bomen, struiken en heide geen ramp is. ,,De natuur is veerkrachtig. Heide herstelt snel, bos groeit wat langzamer terug. Maar de droogte moet dan niet voortduren. Drie droge jaren op rij is veel. Daarom is het goed dat 2021 een normaal jaar was.’’

Grondwater aanvullen gaat traag

Het bijzondere aan de Sallandse Heuvelrug is volgens Van Dongen dat het een ‘vrij droge bult is’, waar het grondwater diep onder de oppervlakte zit. Deze ‘grondwaterbel’ is in de droge jaren 2018, 2019 en 2020 gekrompen. ,,En in 2021 is hij weer enigszins aangevuld, maar nog altijd niet op het niveau van voor 2018.’’

Droge heide herstelt wel, weet hydroloog Rob van Dongen van Staatsbosbeheer. Maar de droge jaren moeten elkaar niet blijven opvolgen. © VINCENT JANNINK

Aan het grondwaterpeil onder de Sallandse Heuvelrug is goed te zien wanneer er meer regen is gevallen dan de grond in de toplaag van het natuurgebied nodig heeft. Van Dongen: ,,De grondwaterbel zit zo’n tien tot vijftien meter onder de Sallandse Heuvelrug. Hij wordt alleen aangevuld als er een neerslagoverschot is, want de toplaag neemt in eerste instantie het water op tot die verzadigd is. Voordat het water is doorgesijpeld naar de grondwaterbel, ben je minimaal een half jaar verder. Een neerslagoverschot heb je normaal vooral in de winter.’’

Sallandse Heuvelrug voedingsgebied

Dat het de afgelopen maanden regelmatig regent, stemt de hydroloog tevreden. ,,Ik ben er blij mee, dat kan de natuur goed gebruiken en zo gaan we goed het groeiseizoen in. De bomen nemen nu nauwelijks water op, dat betekent dat het grondwater wordt aangevuld. Dat is goed voor de natuur, niet alleen op de Sallandse Heuvelrug maar ook het gebied daar omheen. De Sallandse Heuvelrug is een belangrijk voedingsgebied voor de omgeving.’’

Van Dongen hoopt dat ook komend jaar weer regelmatig een bui valt. ,,Ik hou ook van lekker zonnig weer als ik vakantie heb, maar dat het regelmatig regent is wel belangrijk. Als het weer een normaal jaar is en vooral geen droog jaar, dan ben ik blij. Dat heeft de natuur nodig.’’

Wat is een normale hoeveelheid neerslag?

Rob van Dongen, hydroloog van Staatsbosbeheer, spreekt van een ‘normaal’ jaar, als het gaat om de neerslag in 2021. Maar wat is normaal? ,,We gaan uit van de langjarige gemiddelden, die door het KNMI berekend worden over de laatste 30 jaar.’’

De laatste twee maanden waarvan de neerslagsom bekend zijn, november en december 2021, waren volgens de cijfers van het KNMI in het gebied waar de Sallandse Heuvelrug ligt, droger dan het langjarig gemiddelde. Er is in december zo’n 20 millimeter minder regen gevallen op de Sallandse Heuvelrug dan normaal (63 mm om 83 mm). Ook in november viel zo’n 20 millimeter minder in het gebied.

In het westen van het land viel in de afgelopen twee maanden van 2021 op een aantal plekken wel (veel) meer regen dan normaal. Vooral de novembermaand was aan de westkust nat, vergeleken met het langjarige gemiddelde.