Dit is klaphamer: een traditie die net als carbidschieten niet zonder risico is

Voor klaphamer wordt een speciale metalen installatie gebouwd. Essentieel zijn een metalen plaat en een zware hamer. Op de plaat wordt het kruit gelegd, meestal een mengsel van zwavel en natriumchloraat. De hamer valt neer op het mengsel waarna een harde explosie volgt.

De knal zelf is doorgaans niet gevaarlijk. Het mengsel is echter zeer gevoelig voor ontsteking door bijvoorbeeld vonken. Veiligheidshalve wordt daarom ook vaak magnesiumpoeder gebruikt. Wat bij het ongeluk in Haaksbergen precies de samenstelling van het mengsel was, wordt nog onderzocht. De bewoner waar de klaphamer werd afgestoken is aangehouden door de politie.

In verschillende Twentse dorpen is klaphamer al decennia een traditie. Door het vuurwerkverbod van de afgelopen twee jaarwisselingen heeft het, net als carbidschieten, aan populariteit gewonnen. Vijf jaar geleden kwam klaphamer in het nieuws toen de Vriezenveense kaashandelaar Eduard Kerkdijk ernstig gewond raakte toen zijn mengsel voor klaphamer explodeerde. 

Naar de oorzaak is het voor Kerkdijk ook nu nog gissen. Op het moment dat hij met het mengsel naar buiten liep om het tot ontploffing te brengen, explodeerde het. Hij verloor een deel van zijn vingers en tijdelijk het zicht in zijn ogen. De revalidatie duurde vele maanden.

Hij verklaarde later dat hij het apparaat voor klaphamer al zeker vijf jaar gebruikte. „Ik was als jongen al helemaal gek van vuurwerk. Dat is gebleven. Ik leefde altijd naar 31 december toe. Die klaphamer vond ik geweldig”, vertelde hij op de site van Vuurwerkcrew.nl.

Volgens Kerkdijk is klaphamer zeker in Vriezenveen traditie. „Je ziet jongens door het dorp lopen met zo’n ding op een karretje. Ik dacht dat het veilig was. Ik ben helemaal geen waaghals, doe geen gekke dingen.”  

Ervaren gebruikers van klaphamer waarschuwen voor het explosieve karakter. Zo wordt aangeraden om het poeder, dat in twee verschillende zakjes besteld moet worden, alleen met een plastic lepel te mengen. Metaal kan vonkjes geven met ernstige gevolgen. Ook zijn er deskundigen die het gebruik van natriumchloraat afraden.

In België staat de traditie bekend als knalhamer. Het wordt daar tijdens trouwerijen afgestoken.