Van alle online-productaankopen wordt maar liefst 54 procent gedaan via ‘marktplaatsen’ als Facebook, eBay, het tweedehandsportaal van Bol.com of Marktplaats.nl. Dat bleek afgelopen maand nog uit marktonderzoek van Multiscope. Het betekent dat minder dan de helft verloopt via traditionele webwinkels.

Deze onlinemarktplaatsen staan al langer bekend als een potentiële broedplaats voor oplichters. Aan de hand van misleidende advertenties, phishing en andere trucs wordt bezoekers geld afhandig gemaakt, waardoor iets tweedehands kopen een stuk riskanter is dan de aanschaf van een nieuw product.

Maar vrees niet: wie een paar handige trucs achter de hand heeft, kan de meeste oplichters op deze handelsplaatsen herkennen en vermijden.

Veel oplichters proberen je te lokken met een aanbod dat te mooi lijkt om waar te zijn. Denk bijvoorbeeld aan een MacBook voor de helft van de reguliere prijs of een tweedehandsauto die je voor een paar tientjes kunt afhalen. Ze hopen dat jij dit ziet als buitenkans en daardoor snel (en gehaast) gaat handelen om de deal te sluiten voordat een ander hem spot.

Handel daar dus nooit naar: meestal is die aantrekkelijke advertentie ook echt te mooi om waar te zijn.

Een oplichter zal zelden diens echte naam en persoonsgegevens gebruiken bij een onlinemarktplaats. Door goed te controleren of de persoon met wie je handelt echt bestaat, kun je uitzoeken of het wellicht een cybercrimineel is. Dat kan bijvoorbeeld door iemands naam te googelen en te bekijken of ze dezelfde advertentie op bijvoorbeeld sociale media hebben gedeeld.

Een ouder account wijst vaak ook op een echt persoon: zit iemand al acht jaar op Marktplaats, dan betekent het dat deze gebruiker in al die tijd niet is geschorst wegens malafide praktijken. Dat is echter geen garantie: hackers breken soms in op oude Marktplaats-accounts om hier misbruik van te maken.

De Nederlandse politie heeft een website waarop je een onlineverkoper kunt identificeren. Door hier een rekeningnummer, mailadres, telefoonnummer of een gelinkte site in te vullen, zie je of deze is gelinkt aan eerdere oplichtingspraktijken.

De meeste oplichters zullen je op het moment van onderhandeling of aanschaf vragen om buiten de website met ze te communiceren, bijvoorbeeld via e-mail of WhatsApp. Dat lijkt handig, maar werkt stiekem in hun voordeel: het betekent immers dat gesprekken niet door de sitebeheerder ingezien kunnen worden, waardoor de site ze niet zal schorsen en politie bij onderzoek hun handelingen niet kan inzien.

Voer daarom altijd je gesprekken via de officiële kanalen van de site waarop je onderhandelt. Wil een verkoper dat echt niet? Wees dan voorzichtig en blaas de deal wellicht af.

Criminelen vragen soms om via een speciale link geld over te maken en sturen je dan naar een phishingwebsite toe. Deze site lijkt op die van een dienst zoals Tikkie, maar is eigenlijk in het beheer van de oplichter. Door in te loggen met je bankinformatie, krijgt die vervolgens toegang tot je account en kan je bankrekening worden geplunderd.

Vraag de verkoper daarom altijd of je het geld gewoon naar een bankrekening kunt overmaken. Iets meer gedoe, maar op die manier weet je zeker dat je niet per ongeluk een phishinglink aanklikt.

Als je zelf iets verkoopt, moet je dit pakket pas opsturen nadat de betaling is gedaan. Dat geldt ook andersom: laat je niet door een verkoper onder druk zetten om te betalen, omdat deze beweert dat het pakket al op de post is gedaan.

Het is bij die betaling verstandig om een veilige methode te gebruiken. Marktplaats heeft bijvoorbeeld zijn dienst Gelijk Oversteken, waarbij de betaling en verzending worden geverifieerd door de verkoopsite. Al is dat ook geen garantie van een veilige overdracht: sommige oplichters sturen nep-sms’jes waarmee ze doen alsof hun pakket is verzonden. Controleer daarom op de site van Marktplaats zelf of alles goed is afgehandeld.

Creditcardmaatschappijen en betaaldiensten zoals Paypal bieden garantie bij fraude, waardoor je jouw geld terug kunt krijgen als een pakket niet binnenkomt. Maar deze moet je alleen gebruiken als je via de verkoopsite zelf daarmee kunt betalen. Geef nooit je creditcardinformatie of Paypal-inlog aan een mogelijke oplichter.