‘Hoe minder controle op de buitenwereld, hoe belangrijker de invloed die we nog wél hebben’

Ons leven is binnen zeer korte tijd drastisch veranderd: ik zal vast niet de enige zijn die het gevoel heeft dat het hoofd tolt. We worden gedwongen ons aan te passen aan een maalstroom van veranderingen. Om te illustreren: enkele weken geleden maakte ik me op deze plek nog druk om de gezondheidsrisico’s van de kantoortuin. Nu is het onze zorg om niet besmet te raken met een eng virus. Trouwens, op de kantoortuinen van Nederland is het nu uitgestorven.

Het virus heeft gelukkig nog niet in mijn omgeving huisgehouden, maar net als bij iedereen heeft het wel invloed op mijn persoonlijke (werk)situatie. Ook voor mij als zzp’er liggen de zaken opeens anders. Bijna alle klussen voor de komende maanden zijn geannuleerd. Mijn favoriete koffietent (en daarmee mijn vaste werkstek) is gesloten. Ik doe mijn afspraken nu telefonisch, vanuit het geïmproviseerde kantoor in de slaapkamer. Bij het koffie-apparaat in mijn keuken moet ik het leuke praatje er maar bij denken.

En natuurlijk zijn er ook zorgen, vooral over de toekomst: wordt het ooit weer ‘normaal’? Zit er in de post-corona wereld nog wel iemand op mijn expertise te wachten? Tegelijkertijd zorgt deze situatie voor een realitycheck, en dat is (hoe cru het ook klinkt) positief. We worden gedwongen om kritisch te bekijken wat normaal geworden was. Het dwingt ons tot nederigheid en tot voorbij ons eigenbelang kijken. Het haalt de menselijkheid in ons naar boven en maakt ons minder egoïstisch. Dat mijn naasten en ik gezond zijn - iets wat ik altijd voor lief genomen had - is iets geworden om elke dag dankbaar voor te zijn. Wat dat betreft zet zo’n crisis de zaken op scherp.

Natuurlijk horen gevoelens van machteloosheid, van angst, verdriet en woede er ook bij. Het controleverlies dat hoort bij overgeleverd zijn aan de omstandigheden kan zorgen voor veel stress. Hoe klein ook, een handelingsperspectief (het gevoel dat je iets kunt doén) is van de grootste waarde. Hoe minder de controle op de buitenwereld, hoe belangrijker de invloed die je wél hebt. Weglopen van de televisie om iemand in nood te bellen, een boekenkast te bouwen of een foto-album in te plakken, dat trekt je erdoor.

Ondertussen troost ik me met de gedachte aan al het positieve intermenselijke dat er óók uit deze toestand zal rollen. Op dit moment worden ruzies uitgepraat, levensplannen gemaakt, talenten (her)ontdekt, belangrijke gesprekken gevoerd, boeken geschreven, recepten geperfectioneerd, klussen geklaard, kunst gemaakt en uitvindingen gedaan. En daar plukken we, als na het virus het leven weer zijn voortgang vindt, de vruchten van. 

Thijs Launspach is psycholoog en stressexpert. Hij schreef hierover het boek Fokking druk (2018) en Werken met millennials (2019).

Dit zijn de tips van Thijs om een burn-out te voorkomen: