‘In de hitte werken, is eigenlijk als werken met koorts’

Hard aan de slag in de brandende zon of in een snikhete werkruimte is geen pretje. Word je te lang blootgesteld aan hoge temperaturen, dan kun je last krijgen van hittestress, wat uiteindelijk kan leiden tot een hitteberoerte. Mogelijke gevolgen daarvan zijn beschadiging aan het zenuwstelsel, krampen, uitslag en uitputting. Een serieuze zaak dus, weet ook Tim Habing, veiligheidskundige bij spooraannemer VolkerRail. In 2018 en 2019 vielen meerdere medewerkers bijna om. Ze kregen hittestressverschijnselen nadat ze in de warmte hadden gewerkt. ,,Onze mensen werken buiten langs het spoor en hebben veel last van de hitte in de zomer.”

Hierop sloeg de aannemer de handen ineen met toeleverend partner Wiltec, om onderzoek te doen naar factoren die bijdragen aan hittestress. ,,Samengevat: voorheen gingen we af op de metingen van het KNMI en de beschikbare tools", zegt Habing. ,,We zijn er echter achter gekomen dat die niet voldoende betrouwbaar zijn”, vult Marleen Peters, veiligheidsspecialist bij Wiltec, aan. ,,Omdat er bijvoorbeeld niet wordt gekeken naar de specifieke eigenschappen van de omgeving waarin de werkplek zich bevindt.”

Het is dus van belang dat de werkgever de omgeving duidelijk in kaart brengt. ,,Denk daarbij aan of er wel of geen wind is, zoals relevant is voor werkzaamheden tussen perron- of geluidswanden. De ondergrond is ook belangrijk. Is er ballast, heet metaal of beton dat warmte uitstraalt?” zegt Peters.

Daarnaast kan ook de aard van de werkzaamheden zelf bijdragen aan extra gevaar voor een hitteberoerte. ,,Dit is bijvoorbeeld het geval bij hoge krachtsinspanning of activiteiten waarbij warmte wordt geproduceerd, zoals in een hete keuken of tijdens las- en slijpwerkzaamheden.”

Werken in de hitte is schadelijk op het moment dat dit te lang en te vaak gebeurt, zegt de veiligheidsspecialist. En daar ligt nu net het pijnpunt: hoe meet je deze grens? ,,Dat gaat inderdaad lastig, omdat het zo persoonlijk is. De één puft al bij 20 graden Celsius, de ander heeft nergens last van wanneer het 35 graden is. Daarnaast is er niets vastgelegd in de Arbowetgeving.”

Het is dus vooral aan de werkgever om een strategie te bepalen om goed met hitte op de werkvloer om te gaan. ,,De werkgever moet zich afvragen: hoe ga ik hierop vooruit plannen?” aldus Peters. Op kantoor is het relatief onschuldig wanneer iemand flauwvalt, klinkt het. ,,Maar als iemand bijvoorbeeld op een dak aan het werk is, kan dit meteen dodelijke gevolgen hebben. Als je bedenkt dat een lichaamstemperatuur van 38 graden normaal gesproken al als koorts wordt gezien, dan kun je begrijpen waarom dit zo’n impact op iemand heeft.”

Als gevolg ben je waziger en heb je concentratieverlies, legt Peters uit. ,,Dat is wat er gebeurt als je lijf zo gaat opwarmen: je bent lomer en minder productief. De kans op fouten en ongevallen neemt dan toe.”

,,Gezondheid op werk wordt een steeds belangrijker thema en daar valt dit ook onder", zegt Peters. ,,Daarnaast wordt het ook steeds warmer.” Om het gevaar van hittestress onder de aandacht te brengen, werkt Wiltec deze zomer samen met Heembouw, Van Kaathoven en Van Hattum en Blankevoort om een pilot te draaien met koelvesten.

,,De medewerkers van deze bedrijven gaan deze koelmethode testen en delen hun ervaringen", legt Peters uit. ,,Een koelvest is een onderdeel van de oplossing, maar niet de gehele oplossing. Het gaat om preventie van schade naar aanleiding van werken in de hitte. Een koelvest kan dan wel een heel nuttig hulpmiddel zijn.” 

_{Lees verder onder de foto.}

Een koelvest is niet voor alle beroepen een optie. ,,Iemand die hete rails last is vaak al behoorlijk ingepakt met bijvoorbeeld adembescherming. Daar nog eens een koelvest onderaan trekken wordt gewoon teveel. We zijn daarom gaan kijken naar wat het effect is wanneer een lasser tijdens zijn of haar pauze het koelvest een kwartier lang aandoet. Uit onze metingen blijkt dat de lichaamstemperatuur meer koelt dan wanneer iemand een kwartier in een auto gaat zitten met de airconditioning aan. In dat laatste geval verander je enkel de omgevingstemperatuur, met een koelvest zorg je er ook daadwerkelijk voor dat iemands lichaamstemperatuur omlaag gaat.”

Wat zijn andere manieren waarmee een werkgever werknemers kan beschermen? ,,Er kan gekeken worden naar het aanpassen van de arbeidstijden, zodat werknemers op het warmste gedeelte van de dag uit de warmte kunnen blijven”, aldus Peters. ,,Verder moeten er genoeg pauzes ingelast worden en moeten medewerkers ervoor zorgen dat ze genoeg drinken.”

Er moet meer aandacht komen vanuit de werkgever voor werken onder warme omstandigheden, zegt Peters. ,,Vaak wordt er pas aan preventie gedacht wanneer er al iets is misgegaan. Wij willen ervoor zorgen dat er proactief over nagedacht gaat worden. Denk bijvoorbeeld aan het op voorhand waarschuwen van werknemers wanneer er warm weer in aantocht is. Daarnaast moet het een gewoonte worden om hen opties te geven om zichzelf zo goed mogelijk te beschermen.”

Bekijk hier al onze video’s over werk en carrière: