Ad Bos onthulde tussen 1999 en 2001 de schaduwboekhouding van bouwbedrijf Koop Tjuchem. Dat leidde tot een parlementaire enquête naar corruptie in de bouwwereld. Bos bleef zelf echter berooid achter en woonde noodgedwongen jarenlang in een caravan. Na juridisch getouwtrek kreeg hij in 2009 een schadevergoeding van de Staat. © ADN Beeldredactie

Lot van de klokkenluider: ontslagen, onder druk gezet of weggepest

Klokkenluiders hebben vaak last van ernstige en langdurige psychische klachten. Dat blijkt uit onderzoek van Tilburg University. ,,De stress duurt niet een week, maar een hele lange tijd. Daar gaan mensen aan onderdoor.”

Marloe van der Schrier 19-02-18, 12:00 Laatste update: 19-02-18, 12:04

Uit het onderzoek van de Tilburgse universiteit blijkt dat 80 procent van de klokkenluiders kampt met zeer negatieve effecten voor werk en inkomen, bij 50 procent heeft het negatieve effecten op het gezinsleven en 45 procent heeft ernstige psychische klachten. Hoogleraar Victimologie en onderzoeker Peter van der Velden: ,, Vanuit collega’s of leidinggevenden worden ze onder druk gezet, ze kunnen ontslagen of weggepest worden of er worden andere maatregelen genomen die de klokkenluiders beschadigen.”

27 klokkenluiders

De hele samenleving geniet ervan, maar jij betaalt de prijs
Peter van der Velden, onderzoeker Tilburg University

Van der Velden vergeleek 27 Nederlandse klokkenluiders met andere groepen: een groep met dezelfde demografische kenmerken, met kankerpatiënten, met een groep arbeidsongeschikten en gezonde mensen. ,,Eigenlijk zie je op alle vlakken dat het met klokkenluiders slecht gaat”, zegt Van der Velden. De klachten zijn zelfs vergelijkbaar met die van slachtoffers twee tot drie weken na de Vuurwerkramp in Enschede, waar hij eerder onderzoek naar deed. ,,Het is de eerste keer dat ik een groep tegenkom die zo hoog scoort.”

De helft van de klokkenluiders is het afgelopen jaar in behandeling geweest. Ook mensen die al langer klokkenluider zijn, blijven met chronische klachten kampen, blijkt uit het onderzoek.

Steun

Volgens de onderzoeker is het belangrijk om vanaf het eerste moment ondersteuning te bieden en is het wijsheid voor mensen die aan de bel trekken om direct contact te zoeken met lotgenoten die hetzelfde hebben meegemaakt.. ,,Klokkenluiders vertellen zelf dat ze vaak al klokkenluider zijn voordat ze er erg in hebben. Je maakt melding van iets waar de hele samenleving last van heeft en het eindresultaat is dat je thuis zit zonder werk en inkomen. De hele samenleving geniet ervan maar jij betaalt de prijs.”

Dat ervaart ook Paul Schaaf. Hij trok in 2001 zelf aan de bel over de veiligheid in de kernreactor in Petten en begeleidt nu als voorzitter van de Expertgroep Klokkenleiders lotgenoten. ,,Je ziet dat mensen ontzettend geraakt worden. Ze willen de wereld rechtvaardiger en beter maken, maar worden ontzettend gestraft”, zegt hij. ,,Delen geeft opluchting. Ik stond zelf redelijk sterk in mijn schoenen en had twee banen. Mijn baan bij de kernreactor raakte ik kwijt, maar mijn andere baan hield me op de been net als de contacten met andere klokkenluiders.”

Wel melden

Schaaf: ,,Klokkenluiders hebben het hart op de goede plek en kijken niet weg. Eigenlijk zou iedereen dat moeten hebben. Als je iets ziet dat niet klopt, meld je dan tijdig. De Expertgroep Klokkenluiders of het Huis van de Klokkenluiders kunnen helpen en adviseren wat je moet doen of laten.

Onderzoeker Van der Velden adviseert collega’s bovendien om goed contact te houden met klokkenluiders. ,,Het gaat niet over aardig of onaardig, het gaat over een misstand die verholpen moet worden. Probeer te voorkomen dat mensen tegen elkaar worden uitgespeeld.”

Lees de beste artikelen op het gebied van werk en carrière via onze wekelijkse nieuwsbrief!