Werknemers met verslaving worden vaak te laat geholpen: ‘Zijn bang om hun baan te verliezen’

Stephan Roelofs (53) weet precies hoe het is om rond te lopen met een verslaving. ,,Ik was verslaafd aan alcohol en cocaïne, en de verslaving werd steeds erger. In 2007 ging het niet langer. Ik was in de problemen geraakt, kon niet meer werken, was geen goede vader meer voor mijn kinderen, geen man meer voor mijn vrouw.”

Voor Roelofs was de stap naar hulp erg groot, net als voor veel andere mensen met een verslaving: slechts 4 procent zoekt hulp. Maar toen iemand tegen hem zei: ‘Maar als je ziek bent, ga je toch ook naar de dokter’, kwam Roelofs toch in actie. ,,Ik heb me gemeld bij een kliniek, toen ik daar uit kwam heb ik het roer helemaal omgegooid en ben ik uiteindelijk zelf in een verslavingskliniek gaan werken.”

Daar zag Roelofs ook veel succesvolle mensen binnenkomen, met een goede baan, mooi huis, leuke partner en kinderen. ,,Er kwamen veel directeuren, managers en advocaten die hun problemen graag stil wilden houden op het werk. Toen kwam ik op het idee om me te gaan richten op de zakelijke markt, want ik merkte dat er een stigma zat op verslaving in het bedrijfsleven.” Zo ontstond Be-Responsible, een bedrijf dat organisaties helpt bij het faciliteren van preventie en de juiste hulp bij verslaving.

Daar is nu AnoniemeZorg.nl uit voortgevloeid, een online platform waar medewerkers met een verslaving zich anoniem kunnen melden. Ook collega’s, leidinggevenden en partners van de verslaafden kunnen er terecht. Anoniem melden van een verslaving is van groot belang, zegt Roelofs. ,,Nu kunnen werknemers met een verslaving de angst loslaten dat ze hun baan kwijtraken door hun verslaving, want niemand hoeft te weten dat jij hulp zoekt en waarom.”

Als werkgevers zich aansluiten bij AnoniemeZorg.nl krijgen alle medewerkers toegang tot informatie, advies en hulp. Roelofs benadrukt dat je vervolgens als verslavingsdeskundige voorzichtig en vakkundig te werk moet gaan. ,,Vaak hebben mensen met een verslaving niet door hoe groot het probleem is. Het is de enige ziekte die tegen je zegt: ‘Er is niets aan de hand’. Vanuit onze persoonlijke verhalen en werkervaring weten we hoe we daar mee om moeten gaan. Ook kennen we de weg naar passende zorg.”

Ballast Nedam Industriebouw BV is een van de bedrijven dat zich heeft aangesloten bij AnoniemeZorg.nl en is heel blij is met het initiatief. ,,Omdat we in industriële omgevingen werken, hebben we de veiligheid en gezondheid van de werknemers hoog in het vaandel staan. We hebben vaak geworsteld met de onderwerpen alcohol en drugs. Hoe ga je om met verslaving, hoe bied je hulp?” zegt hr-adviseur Cindy van Dijk.

Van Dijk ziet dat verslaving een gevoelig onderwerp is voor veel medewerkers. ,,Het liefst wil je dat mensen open zijn over hun problemen, maar er is veel schaamte, angst en ze willen niet altijd zien dat er een probleem is.”

Voor collega’s of leidinggevenden, die doorhebben dat er iets mis is, is het vaak net zo lastig om de verslaving aan te kaarten, zegt Van Dijk. ,,Het is heel zeldzaam dat iemand zelf naar mij toekomt, het komt meestal via een collega of leidinggevende. Wat ik vaak hoor is dat zoiets vertellen over een collega als verklikken voelt. Dan is het heel fijn als je anoniem een melding kunt maken of informatie kunt inwinnen over hoe je het gesprek aan moet gaan met iemand.”

Het op tijd melden van een verslaving kan een bedrijf een hoop ellende én kosten schelen, zegt Roelofs. ,,Een verslaving is progressief en wordt steeds erger, waardoor er steeds meer verzuim ontstaat en iemand steeds slechter gaat functioneren. Dat loopt enorm in de papieren, verzuim kost een werkgever zo’n 350 à 400 euro per dag. En als medewerkers langdurig uitvallen, lopen de kosten nog veel verder op.”

Hoewel twintig organisaties zich al aangesloten hebben bij AnoniemeZorg.nl en Roelofs en collega’s al 1500 mensen met een verslaving op weg hebben geholpen, is er nog veel te winnen. Roelofs: ,,We worden nog te vaak te laat ingeschakeld, op het moment dat het probleem al heel groot is geworden. Dan blijkt dat de leidinggevende al op de hoogte was, maar geen matennaaier wilde zijn. Er moet namelijk wel een officiële melding gedaan worden. Wij halen die drempel weg door anonimiteit te bieden.”

Dat leverde al een aantal hoopvolle resultaten op. Zoals die van een brandweerman bij een grote raffinaderij. Jarenlang verslaafd aan alcohol, rook daar ook sterk naar en beloofde tevergeefs keer op keer beterschap. Via een anonieme melding van zijn hr-afdeling kreeg hij hulp. Inmiddels is hij anderhalf jaar vrij van zijn verslaving. Roelofs: ,,Dat zijn de mooie verhalen. We hebben ook schrijnende gevallen. Zoals een man die geen hulp zocht en dood werd gevonden in zijn badkamer. Dat raakt je en doet je beseffen dat we nog veel te doen hebben.”

Maar ook bedrijven kunnen veel meer doen, vindt Roelofs. De werkdruk is op veel werkplekken veel te hoog en daarbij levert corona vaak extra stress op. ,,Als werknemers daardoor gaan drinken, moet je er als werkgever ook voor zorgen dat iemand zijn probleem aan kan pakken. Dat vind ik een werkgeversplicht.”

Daar sluit Van Dijk van Ballast Nedam Industriebouw BV zich bij aan. ,,Zeggen dat iemand een probleem heeft en daarom uiteindelijk maar weg moet, is veel te kort door de bocht. Je moet werknemers helpen als bedrijf. Mijn baas zegt altijd: ‘We kijken niet naar de kosten, maar naar de opbrengsten’. Dat geldt ook voor deze problematiek. De hulp levert echt iets op voor mensen, vanuit die gedachte moet je vertrekken als werkgever.”

Bekijk hier al onze video’s over werk en carrière: