Zo kun je slapend slim worden
Delen per e-mail
Chinees leren tijdens de slaap? Sciencefiction of binnen handbereik? Onderzoekers van het Slaaplab denken het laatste.
,De ironie is dat slaaponderzoek ten koste gaat van de slaap van de onderzoeker.
Iedere eindexamenkandidaat droomt ervan: leren in je slaap. Een beetje slimmer worden terwijl je ligt te snurken. In het UvA Slaap- en Geheugenlab lijkt het te kunnen. In onderzoek met zestig proefpersonen is aangetoond dat slapende mensen 's nachts kunnen leren. Een paar woordjes Deens, maar toch. Geheugenimplantatie klinkt als sciencefiction, maar hier op de campus van het Roeterseiland geloven de onderzoekers er hartgrondig in dat het kan.
Lucia Talamini, hoofd van het onderzoek en het lab, denkt dat het slapende brein veel informatie kan absorberen. Bedenk dan eens wat voor mogelijkheden dat in de toekomst biedt. Swahili leren in je slaap? De wereldsteden kunnen opdreunen? Alle ministers tot 1950 kunnen noemen, mét hun portefeuilles?
Talamini staat in het lab, naast een kapstok, waar geen jassen hangen, maar badmutsen met draden. Op de grond ligt vloerbedekking, er staan planten, en in de hoek een eenpersoonsbed - het lijkt in veel op een gewone slaapkamer, als je tenminste de camera's wegdenkt.
Het 'appartement' kan pikkedonker worden gemaakt. Ook is het geluidsdicht, dus proefpersonen zouden hier prima overdag kunnen slapen, als de biologische klok dat zou toelaten. Maar dat doet die niet.
Smørrebrød
Slaaponderzoek gebeurt dus vooral 's nachts, zegt promovenda Christa van der Heijden van VUmc. ,,De ironie is dat slaaponderzoek ten koste gaat van de slaap van de onderzoeker."
In de 'cockpit' van het slaaplab staat een rij monitoren, waar de magie zich afspeelt. Talamini legt uit dat wanneer de proefpersoon ligt te slapen, de hersenactiviteit wordt gemeten door de elektroden. Die wordt op de monitor vertaald in pieken en dalen; daaraan kunnen de hersenonderzoekers zien in welk slaapstadium de proefpersoon zit.
Uit andere onderzoeken is gebleken dat ons slapende brein herinneringen en opgeslagen informatie herhaalt. Wat, dacht Talamini, als we die herinneringen versterken, door ze 's nachts nog een keer aan te bieden? Blijven ze dan beter hangen?
Om daarachter te komen liet ze de proefpersonen Deense woordjes leren. Voor het slapen namen ze een lijst met 120 Deense woorden door met de Nederlandse vertaling erbij. 's Nachts werd de helft van de woordenlijst afgespeeld door twee boxen aan het hoofdeind. ,,Heel zachtjes: 'Smørrebrød.'" De volgende dag kregen de kandidaten weer een test. Wat bleek: ze scoorden tien procent beter op de lijst met woordjes die 's nachts waren herhaald.
Toch heeft het geen zin om te gaan slapen met een repeterende cursus Deens uit de speaker, zegt Talamini. ,,Het moment waarop de informatie wordt aangeboden luistert enorm nauw."
Sleutelen
Dertig procent van de mensen slaapt slecht, met allerlei gezondheidsgevolgen. Als we daar iets aan kunnen dan, is dat geweldig
Het onderzoek loopt al jaren en heel veel tijd is gaan zitten in het precies bepalen van de juiste milliseconde waarop de Deense woordjes worden afgespeeld. Als we slapen beleven we, buiten de remslaap, kortdurende oplevingen van hersenactiviteit. Ze duren één seconde. Precies dán moet het gebeuren.
Omdat het tijd kost om een EEG te analyseren én het woordje bij het oor te krijgen, moet het juiste moment worden voorspeld. Na jaren sleutelen is de techniek daar ook toe in staat: de computer berekent aan de hand van het slaappatroon wanneer het woordje naar de slaper moet en zendt het precies op tijd uit.
Talamini is niet alleen enthousiast over de resultaten, maar ook over de bijvangst. ,,We zien dat de proefpersonen die de woordjes 's nachts krijgen aangeboden, dieper slapen." Dat lijkt onwaarschijnlijk, omdat geluid doorgaans de nachtrust verstoort, maar hier niet, benadrukt Talamini. ,,Alsof je de schommel precies op het juiste moment een duw geeft. Ze gaan dieper slapen. Dertig procent van de mensen slaapt slecht, met allerlei gezondheidsgevolgen. Als we daar iets aan kunnen dan, is dat geweldig."
Herinneringen afzwakken
Slimmer worden tijdens de slaap en een betere nachtrust op de koop toe. De eerste resultaten vragen natuurlijk om veel aanvullend onderzoek, maar Talamini voorziet veel, heel veel mogelijkheden. Binnenkort begint in het slaaplab ook een onderzoek naar mensen met een posttraumatische stressstoornis. Want als je 's nachts herinneringen kunt versterken, kun je ze misschien ook wel afzwakken?
Ze heeft patent laten leggen op deze vorm van geheugenimplantatie en praat al met partijen om dit op de markt te krijgen. ,,We denken zelfs al na over het design. Het moet natuurlijk wel een slaapvriendelijk mutsje worden. Geen helm dus."
Verder in het nieuws
-
Wetenschappers vinden 'planeet van Mr. Spock'
Onderzoekers hebben een nieuwe planeet ontdekt op zo'n 16 lichtjaar van de aarde. Omdat de planeet in de buurt ligt van een ster die ook in Star Trek voorkomt, wordt hij gekscherend 'Vulcan' genoemd. -
Hierdoor kunnen 'wij' zo lang hardlopen
Wetenschappers hebben ontdekt hoe het komt dat de mens zo lang achter elkaar kan hardlopen. In tegenstelling tot andere soorten missen wij een bepaald gen, waardoor we het qua uithoudingsvermogen winnen van alle dieren. -
Dierenmummies uit ijstijd ontdekt in smeltende ijslaag van Canada
In de smeltende ijslaag van Yukon, een gebied in noordwesten van Canada, zijn twee gemummificeerde dieren uit de ijstijd gevonden. De wolvenpup en een kalf van een kariboe (wild rendier) werden aangetroffen in het gebied waar ooit de gold rush van Canada plaatsvond. -
Bewezen: mannen en vrouwen kunnen even goed kaartlezen
Tussen mannen en vrouwen zijn nauwelijks verschillen wat kaartlezen betreft. Dat blijkt uit onderzoek van de Universiteit Leiden dat in het wetenschappelijk magazine Eos staat. Mannen overschatten zichzelf, vrouwen kunnen het beter dan ze denken. -
Waardeloos onderzoek naar slappe piemels en nierstenen valt in de prijzen
Wie een onuitstaanbare werkgever heeft, doet er goed aan zijn frustratie op een voodoopop te botvieren. Dat voorkomt ontslag en erger. En postzegels blijken een uiterst betrouwbare nachtelijke erectie-indicator te zijn voor een problematische piemel. Beide diepgravende onderzoeken waren vannacht goed voor een Nobelprijs. Althans, de non-variant ervan.
-
Onderzoek: BPA-vervangers in plastic zijn net zo slecht als BPA zelf
Nieuw onderzoek wakkert het wantrouwen aan over de vervangers van de schadelijke stof BPA, dat veel in plastic wordt gebruikt. De alternatieven zorgen bij muizen voor dezelfde nadelige effecten als BPA zelf, zoals afwijkingen in de eitjes. -
Kunstmatige intelligentie Slimme robots zijn eigenlijk nog best wel dom
Vroeg of laat zullen machines net zo slim zijn als wij. Dat stelt onderzoeker Marcel van Gerven van de Radboud Universiteit in Nijmegen. -
Maansteenjager spoort verdwenen aandenkens aan Apollo 11-missie op
Het eerste dat astronaut Neil Armstrong moest doen toen hij op 20 juli 1969 voet op de maan zette, was een handvol stenen en maanstof pakken. ,,Voor het geval ze een noodlancering moesten maken'', zegt Joseph Gutheinz. Uiteindelijk kwamen veel meer maanstenen mee naar de aarde. Waar ze gebleven zijn, is in veel gevallen een raadsel. Gutheinz jaagt er sinds 2002 achteraan. En met succes.
