Zo kun je slapend slim worden
Chinees leren tijdens de slaap? Sciencefiction of binnen handbereik? Onderzoekers van het Slaaplab denken het laatste.
,De ironie is dat slaaponderzoek ten koste gaat van de slaap van de onderzoeker.
Iedere eindexamenkandidaat droomt ervan: leren in je slaap. Een beetje slimmer worden terwijl je ligt te snurken. In het UvA Slaap- en Geheugenlab lijkt het te kunnen. In onderzoek met zestig proefpersonen is aangetoond dat slapende mensen 's nachts kunnen leren. Een paar woordjes Deens, maar toch. Geheugenimplantatie klinkt als sciencefiction, maar hier op de campus van het Roeterseiland geloven de onderzoekers er hartgrondig in dat het kan.
Lucia Talamini, hoofd van het onderzoek en het lab, denkt dat het slapende brein veel informatie kan absorberen. Bedenk dan eens wat voor mogelijkheden dat in de toekomst biedt. Swahili leren in je slaap? De wereldsteden kunnen opdreunen? Alle ministers tot 1950 kunnen noemen, mét hun portefeuilles?
Talamini staat in het lab, naast een kapstok, waar geen jassen hangen, maar badmutsen met draden. Op de grond ligt vloerbedekking, er staan planten, en in de hoek een eenpersoonsbed - het lijkt in veel op een gewone slaapkamer, als je tenminste de camera's wegdenkt.
Het 'appartement' kan pikkedonker worden gemaakt. Ook is het geluidsdicht, dus proefpersonen zouden hier prima overdag kunnen slapen, als de biologische klok dat zou toelaten. Maar dat doet die niet.
Smørrebrød
Slaaponderzoek gebeurt dus vooral 's nachts, zegt promovenda Christa van der Heijden van VUmc. ,,De ironie is dat slaaponderzoek ten koste gaat van de slaap van de onderzoeker."
In de 'cockpit' van het slaaplab staat een rij monitoren, waar de magie zich afspeelt. Talamini legt uit dat wanneer de proefpersoon ligt te slapen, de hersenactiviteit wordt gemeten door de elektroden. Die wordt op de monitor vertaald in pieken en dalen; daaraan kunnen de hersenonderzoekers zien in welk slaapstadium de proefpersoon zit.
Uit andere onderzoeken is gebleken dat ons slapende brein herinneringen en opgeslagen informatie herhaalt. Wat, dacht Talamini, als we die herinneringen versterken, door ze 's nachts nog een keer aan te bieden? Blijven ze dan beter hangen?
Om daarachter te komen liet ze de proefpersonen Deense woordjes leren. Voor het slapen namen ze een lijst met 120 Deense woorden door met de Nederlandse vertaling erbij. 's Nachts werd de helft van de woordenlijst afgespeeld door twee boxen aan het hoofdeind. ,,Heel zachtjes: 'Smørrebrød.'" De volgende dag kregen de kandidaten weer een test. Wat bleek: ze scoorden tien procent beter op de lijst met woordjes die 's nachts waren herhaald.
Toch heeft het geen zin om te gaan slapen met een repeterende cursus Deens uit de speaker, zegt Talamini. ,,Het moment waarop de informatie wordt aangeboden luistert enorm nauw."
Sleutelen
Dertig procent van de mensen slaapt slecht, met allerlei gezondheidsgevolgen. Als we daar iets aan kunnen dan, is dat geweldig
Het onderzoek loopt al jaren en heel veel tijd is gaan zitten in het precies bepalen van de juiste milliseconde waarop de Deense woordjes worden afgespeeld. Als we slapen beleven we, buiten de remslaap, kortdurende oplevingen van hersenactiviteit. Ze duren één seconde. Precies dán moet het gebeuren.
Omdat het tijd kost om een EEG te analyseren én het woordje bij het oor te krijgen, moet het juiste moment worden voorspeld. Na jaren sleutelen is de techniek daar ook toe in staat: de computer berekent aan de hand van het slaappatroon wanneer het woordje naar de slaper moet en zendt het precies op tijd uit.
Talamini is niet alleen enthousiast over de resultaten, maar ook over de bijvangst. ,,We zien dat de proefpersonen die de woordjes 's nachts krijgen aangeboden, dieper slapen." Dat lijkt onwaarschijnlijk, omdat geluid doorgaans de nachtrust verstoort, maar hier niet, benadrukt Talamini. ,,Alsof je de schommel precies op het juiste moment een duw geeft. Ze gaan dieper slapen. Dertig procent van de mensen slaapt slecht, met allerlei gezondheidsgevolgen. Als we daar iets aan kunnen dan, is dat geweldig."
Herinneringen afzwakken
Slimmer worden tijdens de slaap en een betere nachtrust op de koop toe. De eerste resultaten vragen natuurlijk om veel aanvullend onderzoek, maar Talamini voorziet veel, heel veel mogelijkheden. Binnenkort begint in het slaaplab ook een onderzoek naar mensen met een posttraumatische stressstoornis. Want als je 's nachts herinneringen kunt versterken, kun je ze misschien ook wel afzwakken?
Ze heeft patent laten leggen op deze vorm van geheugenimplantatie en praat al met partijen om dit op de markt te krijgen. ,,We denken zelfs al na over het design. Het moet natuurlijk wel een slaapvriendelijk mutsje worden. Geen helm dus."
Gratis onbeperkt toegang tot Showbytes? Dat kan!
Log in of maak een account aan en mis niks meer van de sterren.Lees Meer
-
VRAAG & ANTWOORD
‘Mag je autorijden met een koptelefoon op?’
‘Ik zie steeds meer mensen met een koptelefoon op achter het stuur van hun auto zitten’, schrijft lezer Hendrik de Groot in de wekelijkse vraag & antwoord-rubriek van onze autoredactie. ‘Ik heb het idee dat deze mensen de geluiden van buitenaf missen en daardoor niet goed kunnen reageren bij noodsituaties. Is dit niet verboden?’ -
Antarctische ijsplaat zo groot als Rome uiteengevallen: ‘Voorteken van wat zou kunnen komen’
Als gevolg van de recordhoge temperaturen in het Zuidpoolgebied is een enorme ijsplaat in stukken uiteengevallen. Een Nasa-wetenschapper spreekt van ‘een van de belangrijkste instortingen’ in ruim 20 jaar. -
PREMIUM
Studenten TU Eindhoven na expeditie in greep Zuidpoolvirus
Sommige dromen komen uit. Ewout Hulscher en Oscar Mannens liepen voor onderzoek twee weken rond op de Zuidpool. Met vijftien andere studenten van de TU Eindhoven bouwen ze een onbemande Antarctica-rover voor klimaatonderzoek. -
De zin en onzin van een digitaal notitieblok
Ze duiken steeds vaker op, digitale notitieblokken: tablets puur om aantekeningen op te maken. Waarom kan dit handiger zijn dan pen en papier? -
PREMIUMWetenschap
De hoogte in met ui, wortel en tomaat: verticale landbouw is zuinig met ruimte en water
Verticale landbouw is het telen van de toekomst. In gestapelde kweeklagen in bijvoorbeeld fabriekshallen kunnen ook in de stad gewassen worden geteeld.
-
Onderzoek: 70 procent van opgenomen coronapatiënten na jaar nog niet hersteld
Van de mensen die in het ziekenhuis zijn opgenomen met een coronabesmetting is ruim 70 procent na een jaar nog niet volledig hersteld. Dat komt naar voren uit Brits onderzoek dat is gepubliceerd in het wetenschappelijk tijdschrift The Lancet Respiratory Medicine. -
video
Legendarisch scheepswrak mislukte ontdekkingsreis 1915 ontdekt bij Antarctica
Onderzoekers hebben voor de kust van Antarctica het wrak gevonden van een schip dat ruim een eeuw geleden zonk. Het gaat om de Endurance van de Britse ontdekkingsreiziger Ernest Shackleton, wiens mislukte expeditie wereldberoemd is omdat alle 28 opvarenden het overleefden. -
PREMIUM
De rentes gaan weer omhoog, wat betekent dat voor ons spaargeld?
De tijd van negatieve rentes lijkt voorbij. Wereldwijd moet weer betaald worden voor geleend geld. Wie profiteert daarvan en wie betaalt de rekening? Vier vragen over de stijgende rente.