Zo kun je slapend slim worden

Iedere eindexamenkandidaat droomt ervan: leren in je slaap. Een beetje slimmer worden terwijl je ligt te snurken. In het UvA Slaap- en Geheugenlab lijkt het te kunnen. In onderzoek met zestig proefpersonen is aangetoond dat slapende mensen 's nachts kunnen leren. Een paar woordjes Deens, maar toch. Geheugenimplantatie klinkt als sciencefiction, maar hier op de campus van het Roeterseiland geloven de onderzoekers er hartgrondig in dat het kan.

Lucia Talamini, hoofd van het onderzoek en het lab, denkt dat het slapende brein veel informatie kan absorberen. Bedenk dan eens wat voor mogelijkheden dat in de toekomst biedt. Swahili leren in je slaap? De wereldsteden kunnen opdreunen? Alle ministers tot 1950 kunnen noemen, mét hun portefeuilles?

Talamini staat in het lab, naast een kapstok, waar geen jassen hangen, maar badmutsen met draden. Op de grond ligt vloerbedekking, er staan planten, en in de hoek een eenpersoonsbed - het lijkt in veel op een gewone slaapkamer, als je tenminste de camera's wegdenkt.

Het 'appartement' kan pikkedonker worden gemaakt. Ook is het geluidsdicht, dus proefpersonen zouden hier prima overdag kunnen slapen, als de biologische klok dat zou toelaten. Maar dat doet die niet.

Het onderzoek loopt al jaren en heel veel tijd is gaan zitten in het precies bepalen van de juiste milliseconde waarop de Deense woordjes worden afgespeeld. Als we slapen beleven we, buiten de remslaap, kortdurende oplevingen van hersenactiviteit. Ze duren één seconde. Precies dán moet het gebeuren.

Omdat het tijd kost om een EEG te analyseren én het woordje bij het oor te krijgen, moet het juiste moment worden voorspeld. Na jaren sleutelen is de techniek daar ook toe in staat: de computer berekent aan de hand van het slaappatroon wanneer het woordje naar de slaper moet en zendt het precies op tijd uit.

Talamini is niet alleen enthousiast over de resultaten, maar ook over de bijvangst. ,,We zien dat de proefpersonen die de woordjes 's nachts krijgen aangeboden, dieper slapen." Dat lijkt onwaarschijnlijk, omdat geluid doorgaans de nachtrust verstoort, maar hier niet, benadrukt Talamini. ,,Alsof je de schommel precies op het juiste moment een duw geeft. Ze gaan dieper slapen. Dertig procent van de mensen slaapt slecht, met allerlei gezondheidsgevolgen. Als we daar iets aan kunnen dan, is dat geweldig."