Zo kun je slapend slim worden
Delen per e-mail
Chinees leren tijdens de slaap? Sciencefiction of binnen handbereik? Onderzoekers van het Slaaplab denken het laatste.
,De ironie is dat slaaponderzoek ten koste gaat van de slaap van de onderzoeker.
Iedere eindexamenkandidaat droomt ervan: leren in je slaap. Een beetje slimmer worden terwijl je ligt te snurken. In het UvA Slaap- en Geheugenlab lijkt het te kunnen. In onderzoek met zestig proefpersonen is aangetoond dat slapende mensen 's nachts kunnen leren. Een paar woordjes Deens, maar toch. Geheugenimplantatie klinkt als sciencefiction, maar hier op de campus van het Roeterseiland geloven de onderzoekers er hartgrondig in dat het kan.
Lucia Talamini, hoofd van het onderzoek en het lab, denkt dat het slapende brein veel informatie kan absorberen. Bedenk dan eens wat voor mogelijkheden dat in de toekomst biedt. Swahili leren in je slaap? De wereldsteden kunnen opdreunen? Alle ministers tot 1950 kunnen noemen, mét hun portefeuilles?
Talamini staat in het lab, naast een kapstok, waar geen jassen hangen, maar badmutsen met draden. Op de grond ligt vloerbedekking, er staan planten, en in de hoek een eenpersoonsbed - het lijkt in veel op een gewone slaapkamer, als je tenminste de camera's wegdenkt.
Het 'appartement' kan pikkedonker worden gemaakt. Ook is het geluidsdicht, dus proefpersonen zouden hier prima overdag kunnen slapen, als de biologische klok dat zou toelaten. Maar dat doet die niet.
Smørrebrød
Slaaponderzoek gebeurt dus vooral 's nachts, zegt promovenda Christa van der Heijden van VUmc. ,,De ironie is dat slaaponderzoek ten koste gaat van de slaap van de onderzoeker."
In de 'cockpit' van het slaaplab staat een rij monitoren, waar de magie zich afspeelt. Talamini legt uit dat wanneer de proefpersoon ligt te slapen, de hersenactiviteit wordt gemeten door de elektroden. Die wordt op de monitor vertaald in pieken en dalen; daaraan kunnen de hersenonderzoekers zien in welk slaapstadium de proefpersoon zit.
Uit andere onderzoeken is gebleken dat ons slapende brein herinneringen en opgeslagen informatie herhaalt. Wat, dacht Talamini, als we die herinneringen versterken, door ze 's nachts nog een keer aan te bieden? Blijven ze dan beter hangen?
Om daarachter te komen liet ze de proefpersonen Deense woordjes leren. Voor het slapen namen ze een lijst met 120 Deense woorden door met de Nederlandse vertaling erbij. 's Nachts werd de helft van de woordenlijst afgespeeld door twee boxen aan het hoofdeind. ,,Heel zachtjes: 'Smørrebrød.'" De volgende dag kregen de kandidaten weer een test. Wat bleek: ze scoorden tien procent beter op de lijst met woordjes die 's nachts waren herhaald.
Toch heeft het geen zin om te gaan slapen met een repeterende cursus Deens uit de speaker, zegt Talamini. ,,Het moment waarop de informatie wordt aangeboden luistert enorm nauw."
Sleutelen
Dertig procent van de mensen slaapt slecht, met allerlei gezondheidsgevolgen. Als we daar iets aan kunnen dan, is dat geweldig
Het onderzoek loopt al jaren en heel veel tijd is gaan zitten in het precies bepalen van de juiste milliseconde waarop de Deense woordjes worden afgespeeld. Als we slapen beleven we, buiten de remslaap, kortdurende oplevingen van hersenactiviteit. Ze duren één seconde. Precies dán moet het gebeuren.
Omdat het tijd kost om een EEG te analyseren én het woordje bij het oor te krijgen, moet het juiste moment worden voorspeld. Na jaren sleutelen is de techniek daar ook toe in staat: de computer berekent aan de hand van het slaappatroon wanneer het woordje naar de slaper moet en zendt het precies op tijd uit.
Talamini is niet alleen enthousiast over de resultaten, maar ook over de bijvangst. ,,We zien dat de proefpersonen die de woordjes 's nachts krijgen aangeboden, dieper slapen." Dat lijkt onwaarschijnlijk, omdat geluid doorgaans de nachtrust verstoort, maar hier niet, benadrukt Talamini. ,,Alsof je de schommel precies op het juiste moment een duw geeft. Ze gaan dieper slapen. Dertig procent van de mensen slaapt slecht, met allerlei gezondheidsgevolgen. Als we daar iets aan kunnen dan, is dat geweldig."
Herinneringen afzwakken
Slimmer worden tijdens de slaap en een betere nachtrust op de koop toe. De eerste resultaten vragen natuurlijk om veel aanvullend onderzoek, maar Talamini voorziet veel, heel veel mogelijkheden. Binnenkort begint in het slaaplab ook een onderzoek naar mensen met een posttraumatische stressstoornis. Want als je 's nachts herinneringen kunt versterken, kun je ze misschien ook wel afzwakken?
Ze heeft patent laten leggen op deze vorm van geheugenimplantatie en praat al met partijen om dit op de markt te krijgen. ,,We denken zelfs al na over het design. Het moet natuurlijk wel een slaapvriendelijk mutsje worden. Geen helm dus."
Verder in het nieuws
-
Video Fabel of niet: kunnen mensen met een grote neus beter liegen?
Door Pinoccio moeten we bij een lange neus allemaal aan liegen denken. Dat hier niets van klopt weten we, maar waar is dit fenomeen op gebaseerd? Prof. dr. Daniël Wigboldus (Radboud Universiteit Nijmegen) is hierdoor gefascineerd en vraagt zich in dit college aan de Universiteit van Nederland af waarom mensen toch zo graag uiterlijk en karakter aan elkaar verbinden. -
Tweede Wereldoorlog bezorgde walvissen stress blijkt uit oorsmeer
Walvissen hadden tijdens de Tweede Wereldoorlog heel veel last van stress. Dat komt waarschijnlijk door zeeslagen en het ontploffen van bommen en mijnen onder water. Amerikaanse en Britse wetenschappers schrijven dat in het blad Nature Communications. -
Foto's Van teeuw tot walfijn: de meest bijzondere kruisingen in dierenland
De geboorte van Zippy de zezel - een kruising tussen een zebra en een ezel - was gisteren wereldnieuws. Het in Engeland geboren beestje is echter lang niet het enige hybride dier. -
Video Iemands gedrag veranderen? Boetes helpen niet
Huisgenoten die het licht nooit uitdoen of collega’s die hun troep nooit achter zich opruimen. Op dit soort momenten zou het fijn zijn als we het gedrag van anderen kunnen veranderen. Prof. dr. Esther-Mirjam Sent is gedragseconoom en vertelt in haar college aan de Universiteit van Nederland hoe dit kan en legt daarbij ook uit waarom de mens zo gemakkelijk te beïnvloeden is. -
Nieuwe satelliet telt walvissen vanuit de ruimte: ‘Dit helpt om ze te beschermen'
Met behulp van satellietbeelden zijn walvissen te tellen vanuit de ruimte. De WorldView-3 kan zó ver inzoomen, dat verschillende soorten te onderscheiden zijn. Wetenschappers hopen zo het gedrag van walvissen beter te kunnen onderzoeken.
-
Video Zon? Het regent! Straks zit de weerman er nooit meer naast
Buiten regent het, terwijl het volgens je weer-app droog zou blijven. Volgens de wetenschap is dat in de toekomst verleden tijd. Meteoroloog Wilco Hazeleger vertelt in een nieuw college van Universiteit van Nederland hoe moderne datatechnieken het weerbericht zó nauwkeurig mogelijk maken. -
NASA zet ruimtetelescoop uit: brandstof op
De NASA heeft de Kepler ruimtetelescoop uitgezet omdat de brandstof in de beroemde satelliet op is. Daarmee komt een einde aan een missie die in maart 2009 begon. Sindsdien heeft de telescoop ongeveer 2600 planeten ontdekt buiten ons zonnestelsel, aldus de NASA vandaag. -
Video Volgens de wetenschap kunnen doven straks horen en blinden zien
Voor mensen die slechthorend of slechtziend zijn, hebben we gehoorapparaten en brillen om die problemen te verhelpen. Maar voor dove en blinde mensen hadden we tot voor kort helemaal niets. Maar daar komt verandering in, want met behulp van bio-elektronica kunnen wetenschappers in de toekomst doven laten horen en een blinden laten zien.
