Eresaluut in Wierden door oorlogsvliegtuigen: ‘Imposant als zo’n Harvard uit lucht komt vallen’

De machines zijn van de stichting Koninklijke Luchtmacht Historische Vlucht die de uitvalsbasis van haar vloot met oude vliegtuigen op de Brabantse vliegbasis Gilze-Rijen heeft. Het lijkt moeilijk om ze naar Wierden te krijgen. „Dat valt wel mee”, legt woordvoerder Kees Kroon van de Historische Kring Wederden uit. „Het scheelt dat ik zelf ex-luchtmacht ben, en dat ik al twee keer eerder zo’n vlucht regelde.”

Het is het meest handig als de aanvraag door de burgemeester ondertekend wordt, zegt hij, zoals in Wierden het geval is. „Dan weten ze in Gilze-Rijen dat je verzoek van hogerhand wordt gesteund. Hetzorgt dat de benodigde vergunningen ook geen probleem vormen. Want, ja, je wilt natuurlijk voorkomen dat in het buitengebied de kippen van de leg raken of de koeien droog komen te staan.”

De twee Harvards komen helemaal vanuit Gilze-Rijen aangevlogen, naar een punt bij Rijssen. Kroon: „Ik heb voor deze gelegenheid een vluchtplan gemaakt. De vliegtuigen komen driemaal over, een keer van links, eenmaal van rechts en een keer van boven uit ruim 150 meter hoogte recht op het publiek af. Imposant, hoor.”

De Harvard werd in de jaren 30 van de vorige eeuw ontwikkeld door het Amerikaanse bedrijf North American Aviaton. „Het was een lesvliegtuig dat tot begin jaren 60 vooral werd gebruikt voor de voortgezette vliegersopleiding.  Dit vormde het eerste geheel metalen trainingstoestel met intrekbaar landingsgestel”, vertelt Kroon.

,,Het mooie is dat deze machines heel basic zijn”, zegt voorzitter Bart Hoitink van Koninklijke Luchtmacht Historische Vlucht. ,,Trek je aan een knuppel of hendel, dan beleef je precies wat er gebeurt. Heel leerzaam. Bij een modern vliegtuig zie je dat allemaal niet.”

Het eresaluut van de twee Harvards maakt deel uit van de bijeenkomst, waarbij aan de Kippershoekweg (hoek Enterweg) bij de plek waar een Britse Halifax-bommenwerper op 14 mei 1943 werd neerstortte, zaterdag om 14.45 uur een gedenkplaquette officieel wordt onthuld. Dat zou al twee jaar geleden in het kader van 75 jaar bevrijding gebeuren, maar de coronamaatregelen gooiden destijds roet in het eten. 

Eerder op de middag wordt om 13.30 uur in het gebouw van de Historische Kring Wederden aan de Appelhofdwarsstraat in Wierden de bevrijdingsexpositie ‘Wiej bint Vriej’ geopend. Daar wordt uitgebeeld hoe de oorlogsperiode in de gemeente, inclusief het dagelijks leven, verliep.

In de gemeente Wierden werden nog acht andere gedenkplaquettes in 2020 geplaatst, bij de crashlocaties van alle neergestorte vliegtuigen, van zowel geallieerde en Duitse herkomst, en de lanceerbaan van het Duitse V1-raketwapen. De ingebruikname aan de Kippershoekweg is volgens de organisatie (naast de Historische Kring de stichting Vier de Vrijheid Wierden Enter) representatief voor de andere acht locaties. 

De onthulling wordt zaterdag uitgevoerd door Tom de Bok, commodore buiten dienst en voorzitter van de vereniging Onze Luchtmacht. Hij krijgt assistentie van de Schot Alistair Byres. Dat is de zoon van gezagvoerder George Byres van de door de Duitsers neergeschoten Halifax. Hij wist met drie anderen het vliegtuig tijdig per parachute te verlaten, maar drie bemanningsleden kwamen om. 

„Alistair bracht met z’n vrouw al zeker driemaal een bezoek aan Wierden”, zegt Kroon. „Naast de officiële ontvangst door de gemeente werd dan op de begraafplaats aan de Appelhofstraat een eerbetoon gebracht aan de drie slachtoffers.”

Deze twee evenementen vormen de aanloop naar het groots opgezette bevrijdingsfeest, met allerlei activiteiten tussen 6 april en 7 mei in de hele gemeente Wierden.