Toezichthouder: Grote ontwikkelaars hebben soms te veel grond in handen

Ontwikkelaars en bouwers hebben vooral in middelgrote gemeenten een flinke ‘vinger in de pap’ als het gaat om nieuwbouwwijken. Enkele, vaak grote vastgoedpartijen bezitten veel grond in een dorp of stad. En daar kleven risico's aan, aldus de Autoriteit Consument & Markt (ACM).

,,Zij hebben daardoor veel invloed op de plannen voor de bouw van nieuwe woningen. Die invloed kan ingezet worden bij onderhandelingen die gemeenten voeren. Wanneer vastgoedontwikkelaars en bouwers overwicht hebben, ontstaat er een risico op hoge prijzen, vertraging in bouwtempo, of minder kwaliteit in een toch al krappe woningmarkt.”

ACM liet een onderzoek uitvoeren door twee hoogleraren: Edwin Buitelaar (hoogleraar Grond- en Vastgoedontwikkeling aan de Universiteit Utrecht) en Erwin van der Krabben (hoogleraar Gebiedsontwikkeling aan de Radboud Universiteit). Dit probleem speelt vooral in middelgrote gemeenten, schrijft het duo.

‘Zij staan voor grote woningbouwopgaven die in feite de schaal van een middelgrote gemeenten overstijgen. Dat impliceert dat gemeenten niet altijd over voldoende expertise, menskracht en financiële armslag beschikken om regie te voeren over deze projecten.’

Samenwerking met een grote marktpartij lijkt dan soms de enige optie te zijn. ‘Dat zorgt voor financiële slagkracht en haalt (een deel van) het ontwikkelrisico weg bij gemeenten, maar kan gemeenten tegelijkertijd in een afhankelijke en soms kwetsbare positie in onderhandelingen met die marktpartijen plaatsen.’ Omdat het zo aantrekkelijk is om met een grote ontwikkelaar in zee te gaan, krijgen kleine partijen maar moeilijk een voet tussen de deur. Gevolg: grote partijen komen weinig concurrenten tegen.

Het ministerie van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties, waar De Jonge als minister voor Volkshuisvesting en Ruimtelijke Ordening onder valt, grijpt hierop in. Die heeft mede naar aanleiding van dit onderzoek opdracht gegeven om te kijken wat er mogelijk is om de nieuwbouwmarkt beter te laten werken op dit vlak. Volgens ACM is de grond- en nieuwbouwmarkt bovendien niet erg transparant. Zo bleek het voor de onderzoekers lastig om in het Kadaster uit te zoeken welke ontwikkelaar welke grond van een gemeente had gekocht. Maak die markt transparanter, aldus de toezichthouder.