Verdwijnt het daltarief door het prijsplafond? ‘Heeft z'n beste tijd gehad’

De overheid heeft voor 2023 een prijsplafond gemaakt om Nederlanders tegemoet te komen in de hoge energieprijzen. Tot een verbruik van 2900 kilowattuur aan stroom geldt een maximaal tarief van 40 cent per kWh. Dat betekent dat als je in je energiecontract een hoger tarief hebt, je zelf 40 eurocent betaalt en de overheid de rest. Heb je een lager tarief in je contract dan die 40 cent, dan geldt gewoon je contracttarief. Verbruik je meer dan 2900 kWh, dan betaal je over dat deel het tarief van je energiecontract.

Huishoudens met een dubbele meter hebben te maken met twee tarieven: daltarief en normaaltarief. Het goedkopere daltarief is in de jaren 60 ingevoerd om de belasting van het elektriciteitsnet beter te verdelen. Dit tarief geldt tussen 23.00 uur (in Noord-Brabant en Limburg 21.00 uur) en 07.00 uur, in het weekend en op de belangrijkste feestdagen. Bij een groot verschil tussen daltarief en normaaltarief kan het lonend zijn om je wasmachine bijvoorbeeld in het weekend aan te zetten of je vaatwasser in te plannen voor de nacht.

,,Die prikkel verdwijnt door de invoering van het prijsplafond”, zegt energie-expert Joris Kerkhof van Independer. ,,Het tarief van 40 cent per kilowattuur geldt voor iedereen. Al was het verschil tussen daltarief en normaaltarief de laatste jaren al niet meer zo groot. Het kan op maandbasis enkele euro’s schelen. Geen vetpot dus, maar alle beetjes helpen natuurlijk. Of je moet echt 70 procent van je stroomverbruik in de daluren hebben, dan kan het meer opleveren.”

Pas als je verbruik boven de 2900 kWh komt, kan het weer lonen om je verbruik te spreiden. Binnen deze regeling geldt een gewogen gemiddelde tarief over de jaarnotaperiode voor het gedeelte in 2023. ,,De verwachting van het kabinet is dat ongeveer 40 procent van de huishoudens in Nederland boven het plafond zal uitkomen”, zegt Kerkhof op basis van cijfers van het Centraal Bureau voor de Statistiek. ,,Het energieplafond is al ingewikkeld, dus waarschijnlijk wordt er geen onderscheid gemaakt in dal- en normaaltarief omdat het anders helemaal niet meer te doen is.”

Martien Visser, lector energietransitie aan de Hanzehogeschool Groningen, verwacht niet dit grote gevolgen zal hebben voor het elektriciteitsnet. ,,Mensen die ernaar leefden, zullen het wellicht blijven doen”, zegt Visser. ,,Maar verder is het peanuts voor het net. Het verschil in de tarieven was al niet veel en nu is het niks. Daarom denk ik niet dat mensen hun gedrag veel zullen veranderen.”

Tekst gaat verder onder de illustratie.

Thijs ten Brinck, energiedeskundige van WattisDuurzaam: ,,Dit planbare verbruik heeft niet zo veel invloed”, zegt hij. ,,Zeker met die nieuwe wasmachines en vaatwassers. Dan verschuift er per huishouden hooguit een kilowattuur verbruik van de nacht naar de dag. En prijsplafond of niet: als je wil besparen, is iedere kilowattuur die je niet verbruikt nog altijd het snelste bespaard.”

Kerkhof en Ten Brinck geven aan dat het prijsplafond niet hoeft te betekenen dat Nederlanders de teugels laten vieren. ,,Deze 40 cent voor een kWh is nog altijd een verdubbeling van de prijzen uit de zomer van 2021”, zegt Kerkhof. ,,Het is een beetje hetzelfde als wanneer je bij de benzinepomp een literprijs van 1,75 euro ziet. Dan denk je misschien nu: koopje! Maar het is nog steeds duur. De voorschotbedragen zullen dit jaar nog steeds kunnen verdubbelen, alleen misschien niet verdrievoudigen of zelfs verviervoudigen.”

Het daltarief is dus al langere tijd niet meer veel goedkoper dan het normaaltarief. Door het prijsplafond kan de financiële prikkel om je verbruik te plannen helemaal verdwenen zijn. Kan dit het einde betekenen van het daltarief? ,,Het daltarief begint sowieso een beetje achterhaald te worden”, zegt Ten Brinck. ,,Zeker nu je overdag veel zonnestroom hebt die het net belast. Het aanbod wordt variabeler.”

Lector Visser vult aan: ,,Het daltarief heeft z’n beste tijd gehad. Dat komt nog uit de oude tijd dat in de nacht kolencentrales moesten doorstampen. Met de zonne- en windenergie is dat heel anders. Ik denk dat dynamische energiecontracten meer de toekomst gaan worden, waarbij het tarief op ieder moment van de dag anders kan zijn.”

Kerkhof: ,,Ik denk niet dat dit het einde van het daltarief is. De kans is groot dat vanaf 1 april energiemaatschappijen weer jaarcontracten aan gaan bieden en ik heb geen indicatie dat er gevolgen zullen zijn voor het daltarief. De uitdaging blijft alleen wel: hoe zorgen we ervoor dat het elektriciteitsnet dit blijft aankunnen. Zeker met de toename van warmtepompen en zonnepanelen.”

In België worden bijvoorbeeld sinds 1 januari piekbelasters in de piekuren meer belast. Kerkhof: ,,Zij betalen meer voor hun stroom als ze bijvoorbeeld hun auto om 18.00 uur aan de laadpaal zetten. Een financiële prikkel werkt vaak het beste om mensen in beweging te brengen.”

Visser komt juist met de suggestie om juist een nieuw daltarief in te voeren. ,,Het daltarief van nu is eigenlijk een beetje raar. Het moet juist in de middag gelden, bijvoorbeeld alleen tussen maart en oktober in de middag. Ik noem maar wat: tussen 11.00 en 16.00 uur.”

Bekijk hier onze video’s over de energiecrisis: