Opinie | Vrijwilligerswerk maakt de samenleving sterk
Twee weken geleden vond in de Enschedese Ontmoetingskerk een bijzondere bijeenkomst plaats onder de naam De kunst van het samenleven. De 150 aanwezigen van Nederlandse en migranten komaf gingen met elkaar in gesprek over 'de kunst van het samenleven' en konden vragen stellen aan enkele aanwezige politici.
Delen per e-mail
Aan de tafel waar ik zat ontstond een boeiend gesprek over vrijwilligerswerk. Het bracht mij op het idee om aan Ayfer Koc, fractievoorzitter van het CDA in Enschede, een vraag te stellen. Zij is Suryoye (Syrisch-orthodox) en afkomstig uit Turkije. Ik vroeg haar: 'Wat is vrijwilligerswerk in het Suryoye of in het Turks?' Tot grote hilariteit van de aanwezigen moest ze het antwoord op de vraag schuldig blijven. Geholpen door andere aanwezigen kwam er toch een antwoord. Het Turkse woord voor vrijwilligerswerk is gönüllü. Maar dat klopt niet helemaal. De letterlijke vertaling van gönüllü is niet 'vrijwilligerswerk', maar 'vrijwillig'.
Onverplicht
Wat is dan het verschil? De officiële definitie van het Nederlandse woord 'vrijwilligerswerk' is: 'Al het werk dat in georganiseerd verband wordt verricht uit vrije wil, onbetaald en onverplicht'. Het verschil zit dus vooral in de aanduiding 'in georganiseerd verband'. Zonder dat verband is het dus wel vrijwillig, maar in Nederlandse termen geen vrijwilligerswérk.
Zes miljoen
Nu is ons land bij uitstek een land van vrijwilligerswerk. Dat komt vooral omdat Nederlanders al decennialang kampioenen zijn geweest om al het werk van vrijwilligers onder te brengen in allerlei instituties. In verenigingen, stichtingen, kerken, sportclubs enzovoorts. Op allerlei gebied zijn vooral na de Tweede Wereldoorlog in ons land organisaties opgericht waaraan mensen zich als vrijwilliger konden verbinden. Op dit moment zijn naar schatting ruim zes miljoen mensen als vrijwilliger voor een bepaalde organisatie actief.
Het hart
Zijn er in de afgelopen decennia in het vrijwilligerswerk ook veranderingen opgetreden? Ik meen van wel. De belangrijkste daarvan noem ik de verschuiving van 'traditioneel' vrijwilligerswerk naar 'instrumenteel' vrijwilligerswerk. Vroeger deden mensen vrijwilligerswerk als een (goed) doel op zich. En de kern daarvan is dat je je uit vrije wil voor iets of iemand inzet. Dáár zit het hart van vrijwilligerswerk. Daar zit ook de grote maatschappelijke waarde die vrijwilligerswerk voor een samenleving heeft. Een niet te onderschatten bindende functie die door al die vrijwilligers gedragen wordt, zonder dat zelf te beseffen. Ons land heeft betaald werk nodig als economisch fundament, maar vrijwilligerswerk geeft ons land het sociale cement, dat misschien nog wel harder nodig is dan we denken 'om de boel bij elkaar te houden'.
Bezwaren
Maar de laatste jaren zien we naast het traditionele vrijwilligerswerk als doel op zich ook steeds meer vrijwilligerswerk ontstaan als middel voor een bepaald doel. Zoals het opdoen van werkervaring, van arbeidsritme, van kennis en sociale vaardigheden en als opstap naar betaald werk. Prima, denk ik, zolang het 'uit vrije wil, onbetaald en onverplicht' is. Daarom heb ik grote bezwaren tegen het vrijwilligerswerk dat door gemeenten als verplichting kan worden opgelegd aan bepaalde uitkeringsgerechtigden als zogenaamde 'maatschappelijke tegenprestatie' voor hun uitkering. 'Verplicht vrijwilligerswerk' is strijdig met de elementaire beginselen waar vrijwilligerswerk voor staat.
De auteur is muzikant, tekstschrijver en componist en actief in de sociaal-culturele sector.
Verder in het nieuws
-
PREMIUM
‘Het geld klotst tegen de plinten’, maar niet in het sociale domein
De miljoenentekorten in de zorg bedreigen in toenemende mate maatschappelijke instellingen die van overheidssubsidies afhankelijk zijn. Hoe gaan we daarmee om? -
PREMIUM
‘Eerbied voor God en respect voor de mens’
Vanuit christelijke hoek wordt vaak beweerd dat geloof en euthanasie onverenigbaar zijn. Maar is dat ook zo? Of kan op de keuze voor een vrijwillig levenseinde toch Gods zegen rusten? -
PREMIUM
Ook dit monument is er ‘om te herdenken en om ons te troosten’
Waarom is 15 augustus in ons land bij velen niet bekend als dodenherdenking en 4 mei wel? Over een pijnlijk verlies en zwijgzaamheid. -
PREMIUM
‘Inhumaan bijstandsbeleid?’ Misschien kan dat anders
Hoogste tijd om anders naar betaald werk te kijken. Niet alleen de economische, maar vooral de maatschappelijke waarde telt. -
PREMIUM
‘De Indië Monologen’: theater als spiegel voor onszelf
Een voorstelling om van te genieten, maar ook om onze plaats in de geschiedenis opnieuw kritisch te bezien. Wat is de les van ‘Indië’?
-
PREMIUM
De bijstand is géén gevangenis, meneer Buma, maar een vangnet
Laten we zuinig zijn op de bijstand. Het is niet alleen een uitkering, maar vooral ook een maatschappelijk middel om mensen bij te staan. -
PREMIUM
Willem Wilmink: ‘Eindpunt van de trein’ was zijn eigen ‘hoesbreef’
Wie weet waar Willem Wilmink zich het meest thuis voelde? Die vraag is met het verschijnen van z’n biografie voor iedereen beantwoord. -
PREMIUM
Hoe twee Enschedese vrouwen armoede een gezicht geven
Wat onderzoeksrapporten, beleidsnota’s, wethouders en ambtenaren niet kunnen, deden twee Enschedese vrouwen wél.