Schip met levensgevaarlijk gif ligt stil in Zwolle, ‘Kennelijk moeten er eerst doden vallen’

UpdateBinnenvaartschip Imatra is stilgelegd in Zwolle. Het is één van de drie schepen die een lading graan vervoert waarbij een veel te hoge concentratie van de giftige stof fosfine is gemeten. De lading is afkomstig uit Polen, de stof is in capsulevorm aan het graan toegevoegd om ongedierte (waaronder ratten) te bestrijden.

Remco Regterschot 30 jul. 2021 Laatste update: 30-07-21, 16:48

Het schip is stilgelegd in het Zwolle-IJsselkanaal en ligt volgens gegevens van MarineTrafic aan de kade van de Botterweg ter hoogte van de Hoekerweg.

Eigenaar J. Jut bevestigt dat het gaat om zijn binnenvaartschip Imatra, maar wil verder niets zeggen. ,,Iedereen maakt er maar een eigen verhaal van.’’ Hij wil het verhaal van zijn kant niet verduidelijken. De andere twee schepen liggen stil in Utrecht en Veghel.

Gifschip Imatra ligt voor anker in het Zwolle-IJselkanaal nadat gebleken is dat de lading graan een te hoog gehalte fosfine bevat. © Frans Paalman

2.000 keer teveel

De veilige norm voor het vervoeren van fosfine door schepen is volgens de Algemeene Schippersvereeniging 0,2 ppm (deeltjes per miljoen). Bij 0,5 ppm kan het levensgevaarlijk zijn.

Voorzitter Sunniva Fluitsma: ,,De drie schepen waren beladen bij overslagterminal OOC in Oss en van daaruit op weg naar verschillende vestigingen van De Heus veevoer. De schipper in Utrecht kwam er tijdens het lossen achter dat zijn lading verdacht rook. Na metingen bleek het gehalte fosfine veel te hoog te zijn.’’

Fluitsma weet dat het schip dat nu voor anker ligt in Zwolle, op weg was naar Meppel.

Binnenvaartschip Imatra zoals het nu voor anker ligt in Zwolle. © Frans Paalman

Ziekenhuis

Van de schipper in Veghel begreep Fluitsma dat er bij hem 300 tot 400 ppm fosfine was gemeten. Dat komt neer op 1.500 tot 2.000 keer de toegestane waarde. Exacte cijfers en informatie van het schip in Zwolle heeft zij nog niet. ,,Maar ook van hun lading moet het gehalte aan fosfine vele malen te hoog zijn.’’

De schipper in Veghel werd dinsdagavond door de brandweer van boord gehaald en voor controle naar het ziekenhuis gebracht. In 2019 belandde het schippersechtpaar De Waardt op de intensive care na inademing van deze stof. Hoe de bemanning van het schip voor Zwolle ervoor staat, is nog niet duidelijk.

Recreanten halen schouders op: ‘Wat kan er nou gebeuren?’

Een deken van donkere wolken schuift deze vrijdagmiddag letterlijk en figuurlijk over het Zwolle-IJsselkanaal. De boten die hier halt houden, doen dat normaliter om de tijd te doden tot de sluisdeuren naar de IJssel openen. Maar binnenvaartschip Imatra komt voorlopig niet meer in beweging. Gif aan boord. De toegang tot het in Duitsland vervaardigde gevaarte is geblokkeerd met oranje linten, de woorden ‘stop’ en allerlei symbooltjes die erop duiden dat het goed mis is aan de andere kant van de afzetting.

Mag dan zo zijn, rond de Imatra gaat het leven in en om het water gewoon z’n normale gangetje. Op bedrijventerrein Voorst, waar het kanaal dwars doorheen snijdt, geen oploop van bezorgde burgers of ramptoeristen. Wie hier niet in de buurt werkt, heeft eigenlijk ook niets te zoeken aan de beklinkerde Botterweg.

Alleen bij de wachtsteiger pal tegenover het binnenvaartschip meert met enige regelmaat een recreant aan. Nietsvermoedend op koers om via de Spooldersluis de IJssel op te varen. Pas als de verslaggever ze wijst op de giftige buurman aan de andere kant van het kanaal, werpen passanten een blik op de 55-jarige Imatra.

Zo leest een Friese vakantieganger vanuit zijn bootje Us Thús de boodschap ‘Gevaar! Niet betreden’, die met tiewraps vastgemaakt is aan de Imatra. Schrikken? ,,Ach, dat valt wel mee toch? Wat kan er nou gebeuren?’’ Hij zakt naast z’n partner in een stoel, de beentjes gaan omhoog. En ze gunnen de met gif gevulde Imatra geen blik waardig.

Recreanten passeren het schip met giftige stoffen in Zwolle. © Frans Paalman

Forse gezondheidsschade

Chemicus Atie Verschoor, expert in containergassen, legde ten tijde van het voorval in 2019 uit dat fosfine al decennialang slachtoffers maakt onder binnenvaartschippers. ,,Fosfine is één van de schadelijkste gassen die er is, zelfs mensen die slechts kortstondig ermee in aanraking komen, kunnen er forse gezondheidsschade aan overhouden,’’ verduidelijkt zij.

Mensen worden eerst heel ziek als zij in aanraking komen met een veelvoud van de toegestane waarde van de stof, vervolgens krijgen veel slachtoffers psychische problemen. ,,Denk aan paniekaanvallen, een slecht geheugen of concentratieproblemen. Die psychische gevolgen zijn vaak langdurig of permanent.”

Bij langere blootstelling treedt naast hersenschade ook orgaanschade op, vertelde Verschoor. ,,De gevolgen zijn dan nog veel erger.”

Een vlag aan de Imatra met de tekst’Gevaar! Niet betreden. Danger! Do not enter. Poison gas’. © Frans Paalman

Gaan doden vallen

Het verbaast Fluitsma dan ook dat de bemanning nog zo lang heeft gevaren met deze hoge concentraties. ,,Je schrikt je kapot als je dat hoort. Deze hoge concentratie werd dan wel in het ruim gemeten, maar het was een levensgevaarlijke situatie daar aan boord. Als de gassen de woonruimte hadden gehaald, doordat er bijvoorbeeld spleten in de muren zitten, dan was het vele malen erger afgelopen.”

Ze waarschuwt dat er in de toekomst doden zullen gaan vallen op binnenvaartschepen onder de huidige situatie. ,,Binnenvaartschippers weten vaak niet dat zij dergelijk giftige ladingen vervoeren. Dit was al een tijdje bekend en er zijn ook Kamervragen gesteld en moties ingediend, maar de échte wil om aan deze misstanden iets te doen ontbreekt. In 2019 scheelde het al niet veel, maar kennelijk moet er echt eerst iemand sterven voordat hier iets aan wordt gedaan.’’

Het is nog niet precies duidelijk wat er met de lading van de schepen gaat gebeuren.